काही नाती रक्ताची नसतात, पण ती रक्ताच्या नात्यांपेक्षाही घट्ट आणि पवित्र असतात. माणसामधली नाती आपण रोजच पाहतो, पण माणूस आणि मुक्या प्राण्यांमधील प्रेमाचं नातं जेव्हा दिसतं, तेव्हा डोळ्यांच्या कडा ओलावल्याशिवाय राहत नाहीत. असंच एक अविस्मरणीय आणि हृदयस्पर्शी चित्र कोल्हापूर जिल्ह्यातील शिरोळ तालुक्यातील नांदणी या गावाने अनुभवलं. निमित्त होतं, त्यांच्या लाडक्या ‘ माधुरी ‘ हत्तीणीच्या निरोपाचं. हा निरोप साधासुधा नव्हता, तर जणू काही घरातली लेक सासरी निघावी, तसा माहौल संपूर्ण गावात झाला होता.
माधुरी : एक आठवण, एक जिव्हाळा
जवळपास २८ वर्षांपूर्वी नांदणी गावातील श्री १००८ पार्श्वनाथ दिगंबर जैन मठात माधुरीला आणण्यात आलं होतं. तेव्हा ती एक लहान हत्तीण होती. तेव्हापासून ती या मठाचा आणि संपूर्ण नांदणी गावाच्या जीवनाचा एक अविभाज्य भाग बनली. ती केवळ एक प्राणी नव्हती, तर अनेकांसाठी कुटुंबातील सदस्य होती. तिचं मंदिरात असणं, सणासुदीच्या काळात मिरवणुकीत डौलाने चालणं, लहान मुलांनी तिच्या सोंडेला हात लावून आनंद व्यक्त करणं… या सर्व गोष्टी नांदणीकरांच्या जीवनात विरघळल्या होत्या. अनेक पिढ्या तिच्या सोबतीने मोठ्या झाल्या. माधुरीचं अस्तित्व हे गावासाठी एक सजीव आणि पवित्र प्रतीक बनलं होतं.
‘ माधुरी ‘ च्या निरोपाचा तो दिवस…
वनविभागाच्या नियमांनुसार आणि तिच्या पुढील आयुष्याच्या काळजीपोटी माधुरीला गुजरात येथील जामनगरमधील राधा-कृष्ण टेम्पल एलिफंट ट्रस्टच्या हत्ती पुनर्वसन केंद्रात पाठवण्याचा निर्णय घेण्यात आला. ज्या दिवशी तिला न्यायला ειδική वाहन आले, तो दिवस नांदणीसाठी अत्यंत भावनिक होता. सकाळपासूनच संपूर्ण गाव मठाच्या आवारात जमलं होतं. कुणी तिच्यासाठी उसाचे तुकडे आणले होते, कुणी केळी, तर कुणी तिचा आवडता खाऊ. महिलांनी तिची पूजा केली, तिच्या सोंडेवरून मायेने हात फिरवला आणि अनेकींच्या डोळ्यांतून अश्रूंच्या धारा वाहू लागल्या. वातावरणात एक अनामिक शांतता आणि प्रचंड दुःख दाटून आलं होतं.
स्वामीजींच्या डोळ्यांतील अश्रू आणि मुका हुंदका
या संपूर्ण प्रसंगाचा सर्वात हृदयस्पर्शी क्षण होता तो म्हणजे मठाचे पट्टनायक भट्टारक स्वामीजी यांचा माधुरीला निरोप देण्याचा. गेली अनेक वर्षे ज्यांनी माधुरीचा मुलाप्रमाणे सांभाळ केला, ते स्वामीजी तिला निरोप देताना पूर्णपणे गहिवरले. त्यांनी माधुरीच्या सोंडेवर हात ठेवला आणि त्यांचा कंठ दाटून आला. एक संत, ज्यांनी जगातील मोहमाया सोडली, ते एका मुक्या प्राण्याच्या प्रेमापोटी ढसाढसा रडत होते. त्यांचे अश्रू आणि त्यांचा तो मुका हुंदका पाहून उपस्थित गावकऱ्यांच्या काळजाचं पाणी झालं. हे दृश्य शब्दात मांडणंही कठीण आहे.
निरोप… पण आठवणी कायम राहतील!
अखेरीस, जड अंतःकरणाने आणि हजारो डोळ्यांतील अश्रूंच्या साक्षीने माधुरीने नांदणी गावाचा निरोप घेतला. तिचा सांभाळ करणारे माहुतही तिला बिलगून रडत होते. माधुरी आज नांदणीत नाही, पण तिच्या आठवणी प्रत्येक नांदणीकराच्या मनात कायम घर करून राहतील. तिची भव्य मूर्ती, तिचं शांत अस्तित्व आणि तिने दिलेला निस्वार्थ स्नेह गाव कधीही विसरू शकणार नाही.
माणूस आणि प्राणी यांच्यातील प्रेमाचं हे नातं किती अनमोल असतं, हेच माधुरी आणि नांदणी गावाच्या या कथेने पुन्हा एकदा सिद्ध केलं आहे. माधुरी गेली, पण जाताना ती एक न पुसता येणारा जिव्हाळा मागे ठेवून गेली.
आशा आहे की आपले कोल्हापूरकर एकत्रित येऊन आपल्या माधुरी ला नक्की परत घेऊन येतील.
